Subsidie op plantaardige maaltijden trekt student niet aan

De Hogeschool van Amsterdam heeft afgelopen jaar gedurende drie maanden de vegetarische en vegan maaltijden op haar campussen gesubsidieerd. Studenten betaalden € 3,50 in plaats van € 7,50 voor een vegetarische of plantaardige maaltijd. Het initiatief werd erg goed ontvangen, maar zorgde niet direct voor een massale overstap.

Guido Meijer is Project Manager Eten & Drinken bij de Facility Services van de Universiteit van Amsterdam en Hogeschool van Amsterdam. “Met ons team organiseren wij het eten en drinken op alle campussen. Dat zijn er zeven, verdeeld over Amsterdam. Daar wandelen ongeveer 90.000 studenten en 10.000 medewerkers rond”, legt hij uit.

De instituten werken niet met een traditioneel cateringmodel met één bepaalde cateraar. “Wij proberen echt per campus de behoefte te meten. Zo komen we tot de meest optimale invulling. Dat doen we in samenwerking met een hoofdaannemer en diverse onderaannemers, vaak kleine lokale bedrijven met hun eigen concepten. Zo bewegen onze grotere campussen steeds meer richting een foodcourt-achtige omgeving.”

Start met subsidie op plantaardige maaltijden

In december 2022 startte de Hogeschool van Amsterdam met het subsidie op vega- en vegan maaltijden. De aanleiding was volgens Meijer vooral de enorm hoge energiekosten voor de studenten, waardoor hun financiële positie sterk verslechterde. “Het college van bestuur wilde hiervoor een compensatie bieden. Daarom rekenden we € 3,50 in plaats van € 7,50 voor een vegetarische of plantaardige maaltijd.” Heel bewust is alleen voor het vegetarische en veganistische aanbod gekozen. “Hiermee wilden we, in het kader van de eiwittransitie, een meer plantaardige keuze stimuleren.”

De subsidiering is heel goed ontvangen. Alleen bleek het effect minder groot dan verwacht. “Op de kleine locaties is er minder keuze en werd de gesubsidieerde maaltijd meer gekozen. Op de grotere campussen, waar meerdere concepten voor een ruime keuze zorgt, bleef het aandeel van de gesubsidieerde maaltijd relatief laag. Ondanks dat één van de belangrijkste drempels, de prijs, was weggenomen. Dat heeft ons eigenlijk best verbaasd”, vertelt Meijer. Er deed zich juist een andere uitdaging voor. “Op twee locaties werd het best spannend om de voedselverspilling in de hand te houden. We willen te allen tijde voorkomen dat er aan het eind van een shift maaltijden weggegooid moeten worden.”

Inmiddels is de subsidiering gestopt. “De effecten van deze actie zijn wel positief. We hebben veel geleerd over de aanpak, maar ook over de uitdagingen die de transitie naar meer plantaardig met zich meebrengt. Deze learnings passen we toe in de praktijk. De plantaardige consumptie stijgt, maar mag sneller”, aldus Meijer.

Verschillen tussen locaties

Al wordt er wel progressie gemaakt op het gebied van een vegetarische of plantaardige keuze, weet Meijer. “Vegetarisch is inmiddels goed voor 40% aandeel in de verkopen, veganistisch voor 25% en gerechten die vlees bevatten voor 35% van de verkopen. Dat is landelijk gezien hartstikke goed. Al zijn er wel sterke verschillen tussen de verschillende locaties.” Bij het maken van een keuze zijn studenten vooral prijsbewust, zo blijkt uit onze analyses. “Daarna speelt gezondheidsbewustzijn een rol, vervolgens de diversiteit van het aanbod en dan duurzaamheid.”

Er moet volgens Meijer echter één belangrijk aspect niet worden vergeten: indulgence. “Dit zien we heel sterk terug bij onze belangrijkste doelgroep: de gemaksgeneraties. Dus zowel voor Millenials als voor Generatie Z. Onbewust is er vaak een reden om jezelf te verwennen. Bijvoorbeeld na een pittig tentamen of als beloning voor het inleveren van een scriptie. Deze mindset maakt het ingewikkelder om de stap te maken richting meer gezond en duurzaam.”

Wereldkeukengerechten

De hogeschool en universiteit stappen nog niet volledig over naar een vegetarische of plantaardig aanbod. “We zijn eerst op zoek naar een 60/40 verhouding tussen plantaardige vs. dierlijke eiwitten en vervolgens naar een 80/20 verhouding. We hebben een hele brede doelgroep en daar zitten nog veel vleeseters bij.  We willen die doelgroep niet verliezen, maar juist meenemen in de eiwittransitie. Daarom werken we in stappen toe naar doelstellingen en zien wij een belangrijke taak in het stimuleren van onze doelgroepen om steeds meer de duurzamere en gezondere keuze te maken.”

Wereldkeukengerechten vormen een belangrijke onderdeel van het plantaardige aanbod van de hogeschool Amsterdam. “Daarmee richten we ons op onze grote internationale doelgroep. In veel keukens, zoals de Indiase keuken, zijn veganistische gerechten helemaal ingeburgerd. Deze keukens laten zien dat de gerechten zonder vlees ontzettend smaakvol kunnen zijn.” Een andere belangrijke categorie voor de vegetarische en veganistische maaltijden vormen de pitabroodjes en wraps. “Dit zijn eveneens belangrijke gerechten om studenten te stimuleren een meer plantaardige keuze te maken. Samen met onze foodondernemers zorgen we voor een uitgebreid en afwisselend aanbod.”

Plantaardige keuze stimuleren

De instituten proberen de plantaardige keuze op verschillende manieren te stimuleren. “Naast het aanbod voeren we ook diverse campagnes en doen we veel onderzoek”, legt Meijer uit. We maken veel gebruik van data en kunnen veel meten en analyseren. Op basis van onze kassagegevens maken we vergelijkingen tussen de verschillende ondernemers en de locaties. Ook houden we allerlei behoefteonderzoeken. Zo proberen we op allerlei manieren op verschillende gebieden te versnellen.”

Richting de toekomst is niet alleen de overstap naar een meer plantaardig dieet belangrijk, vindt Meijer. “In ons governance programma richten we ons op verschillende problemen in de voedselketen, waaronder betaalbaar eten, inclusief eten, gezond eten, een faire keten, true price, biodiversiteit en dierenwelzijn en schoon en slim (waarbinnen onder andere de eiwittransitie, voedselverspilling, logistiek, korte ketens en verpakken vallen). In samenwerking met verschillende lectoraten en stakeholders in de voedselketen willen we met behulp van transdisciplinaire actieonderzoeken oplossingen vinden om te komen tot een uitgebalanceerd voedselbeleid. Hierin zoeken we ook de samenwerking met bijvoorbeeld de Gemeente Amsterdam en haar voedselstrategie. Dat zorgt voor flinke uitdagingen, want deze thema’s zijn soms behoorlijk conflicterend met elkaar. Bovendien zit er een enorm gat tussen intentie en gedrag. We willen allemaal wel, maar we handelen heel anders. Zeker op een campus.”

Succesvolle proef bij Erasmus Universiteit

Om het aanbod nog aantrekkelijker te maken voor studenten, heeft ook Erasmus Universiteit Rotterdam afgelopen najaar gedurende drie maanden subsidie te geven op de plantaardige maaltijden op de campus. “Dat was heel succesvol”,  aldus Ellen van Schoten, vicevoorzitter van het College van Bestuur (CvB) van de Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR).

“Uit cijfers van onze cateraar Vitam blijkt dat er veel meer vegan maaltijden werden verkocht. Zo zijn we zelf aan de stimulerende kant begonnen met de promotie van deze maaltijden. Het leuke is dat onze cateraar dit zelf ook interessant begon te vinden, omdat er ineens nieuwe groepen naar het restaurant kwamen. Er bleek veel meer interesse in plantaardig te zijn, dan Vitam aanvankelijk had gedacht. Dat heeft er bijvoorbeeld toe geleid dat zij zelf nu 25% korting op het vegan aanbod geven.” Daardoor wordt een toenemend aantal studenten over de streep getrokken. Al blijft het volgens Van Schoten lastig om iedereen te overtuigen.