Onderzoek: Plantaardige ultrabewerkte producten verhogen risico op hart- en vaatziekten

Een grotere consumptie van ultrabewerkte, plantaardige producten verhoogt het risico op hart-en vaatziekten. Dit blijkt uit onderzoek gepubliceerd in The Lancet naar het effect van de mate van bewerking van voedselproducten op de gezondheid. Het is gefinancierd door de World Cancer Foundation.

Hoewel een voornamelijk plantaardig voedselpatroon gezond is, wijst dit onderzoek uit dat plantaardige producten die sterk bewerkt zijn ook het risico op hart- en vaatziekten verhogen. Uit een analyse van een Britse databank concluderen de onderzoekers dat elke 10% toename in de consumptie van plantaardig, niet-ultrabewerkt voedsel leidde tot een 7% lager risico op hart- en vaatziekten. De kans op overlijden aan hart- en vaatziekten nam af met 13%. Zodra deelnemers meer ultrabewerkt plantaardig voedsel aten, nam het risico op hart- en vaatziekten toe met 5%. Het overlijden aan hart- en vaatziekten nam toe met 12%. Ander ultrabewerkt voedsel verhoogt ook het risico op hart- en vaatziekten.

Het onderzoek is een analyse van verzamelde data door de UK Biobank, dat in de periode 2009-2012 het voedingspatroon, de medische gegevens en ziekhuisopnames van deelnemers in de leeftijd van 40 tot 69 jaar oud heeft gedocumenteerd. De deelnemers moesten voor het onderzoek hun voedselinname in de laatste 24 uur rapporteren.

Lees ook: WHO: Actieve lobby tegen gezonder en plantaardig voedselpatroon

Ultrabewerkt voedsel volgens het NOVA-systeem

De term ‘ultrabewerkt’ refereert aan een indeling van voedselproducten volgens het NOVA-systeem. Dit systeem benadrukt dat bewerking op zich niet het probleem is. De producten in de andere drie categorieën zijn ook (minimaal) bewerkt. Dit zijn bewerkingen die de houdbaarheid verbeteren en de samenstelling niet ernstig uit balans brengen. Zoals geconserveerde groente, die daardoor langer geconsumeerd kunnen worden, maar nog veel vezels en voedingsstoffen bevatten. Dit maakt het product nog relatief gezond en weinig schadelijk. Het probleem met ultrabewerkte voedselproducten is dat deze producten verleidelijk zijn door het gemak en de lekkere smaak. Voorbeelden zijn kant-en-klaarmaaltijden, snacks en frisdrank. Deze producten hebben een hoog gehalte aan vet, suiker en zout, waardoor de voedingswaarden uit balans zijn. Door hun verleidelijke samenstelling eten consumenten te veel van ultrabewerkte producten en verdringen de gezondere producten uit de andere drie NOVA-categorieën.

Lees ook: Britten: zet kinderen minder ultrabewerkt voedsel voor

Aanname dat bewerking leidt tot ongezond product

Het effect van ultrabewerkt voedsel op de ontwikkeling van hart- en vaatziekten wordt volgens de onderzoekers nog te weinig onderzocht. Nu er steeds meer plantaardige ultrabewerkte producten op de markt komen, zoals vleesvervangers, is meer kennis nodig op het effect van deze producten op de gezondheid. Aanvullend onderzoek is nog wel nodig, want deze manier van onderzoek heeft zijn nadelen. Het onderzoek van UK Biobank bevat data over voedselconsumptie die de deelnemers zelf opschreven en zij kunnen fouten maken.

Ultrabewerkt op één ongezonde hoop

De indeling van de opgegeven geconsumeerde voedselproducten ging op basis van de omschrijving door de deelnemer zonder verificatie van de voedingswaarden van het product. Als iemand opgaf een vleesvervanger te hebben gegeten, werd dit als consumptie van een ultrabewerkt product gezien, omdat vleesvervangers in een categorie van ultrabewerkt voedsel vallen. Hierbij wordt aangenomen dat het product ongezond is samengesteld, dus te hoog is in vet, suiker en zout. De vraag is of dit bij alle producten ingedeeld als ultrabewerkt de voedingswaarden zo uit balans zijn.

Onduidelijk wat ultrabewerkt ongezond maakt

Wat veel ultrabewerkt voedsel eten nu precies ongezonder maakt dan minder bewerkt voedsel is nog niet duidelijk. De aanname is dat een bewerkt product vaker voedingsstoffen mist of juist ingrediënten bevat, zoals smaakversterkers, waardoor het product niet voedzaam is. In onbewerkt voedsel zit veel voedingsstoffen opgesloten in de natuurlijke structuur van het product en pas tijdens de verwerking in het maag- en darmstelsel komen deze voedingsstoffen vrij. Dat zorgt dat de voedingsstoffen beter worden opgenomen. Bij ultrabewerkt voedsel zijn de natuurlijke structuren weg en kan het zijn dat voedingsstoffen slechter worden opgenomen. Vezels zijn daarnaast belangrijk voor een goede verwerking en opname van voedingsstoffen en de meeste ultrabewerkte producten bevatten weinig vezels.